زعفران در انواع مختلفی دسته بندی می‌شود که کیفیت و قیمت زعفران در هر دسته متفاوت است. هر کشور معیار دسته بندی و قیمت زعفران خاص خود را دارد. اما در ایران به دو نوع فیزیکی و محتوایی دسته بندی می‌شود. در دسته بندی نوع فیزیکی زعفران براساس فرم و شکل و در دسته بندی محتوایی براساس کیفیت زعفران ، بسته بندی می‌شود.
هر شاخه زعفران از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
هر زعفران هر دو بخش زیر تشکیل شده است:
• بخش کلاله یا قسمت قرمز رنگ زعفران
• بخش خامه یا قسمت سفید رنگ زعفران
انواع زعفران
قیمت زعفران بسته به نوع آن متفاوت است که در ادامه به شناخت انواع زعفران میپردازیم:
• زعفران نگین
• زعفران پوشال
• زعفران سرگل
• زعفران دسته یا دخترپیچ
• زعفران سفید یا کنج
زعفران نگین
گران ترین نوع زعفران، زعفران نگین است که طرفداران زیادی نیز در خارج از کشور به خود اختصاص داده است. زعفران نگین دارای کیفیت رنگ دهی بالا و عطر بسیار خوبی است. در این نوع زعفران هر سه رشته کلاله بهم متصل بوده و صاف و بدون شکستگی بسته بندی می‌شود که همین امر باعث ارزش قیمتی بیشتر این نوع زعفران شده است. زعفران نگین در انواع زعفران نگین، زعفران سوپر نگین، زعفران نگین اتویی و… موجود است که قیمت هر یک با دیگری متفاوت است.
زعفران پوشال
این نوع زعفران کلاله ها از 1 الی 3 میلی متر خامه تشکیل شده‌اند و بخش عمده خامه از کلاله جدا می‌شود. به علت شکل پوشال مانند خامه هایی انتهای کلاله، اسم زعفران پوشال به این دسته زعفران داده شده است. عمده زعفران سوغات شهر مشهد نیز از نوع زعفران پوشال است. این نوع زعفران در دو نوع زیر موجود است که قیمت زعفران هر دسته با دیگری متفاوت است:
• پوشال قلمدار
زعفران پوشالی که دارای خامه کم بوده و بخش کلاله آن نیز بدون فرخوردگی باشد را پوشال قلمدار می‌نامند که قیمت آن از پوشال معمولی بیشتر است.
• پوشال معمولی
در این نوع زعفران کلاله ها دارای فرخوردگی و خامه بیشتری نسبت به پوشال قلمدار بوده و از قیمت کم تری نیز برخوردار هستند.
زعفران سرگل
زعفران سرگل یک زعفران خالص است. زعفران محبوب مردم کشورمان نیز زعفران سرگل می‌باشد که بخش خامه کامل از آن جدا شده و فقط از کلاله های قرمز تشکیل شده است. این زعفران در خارج از کشور به عنوان زعفران تمام قرمز یا All-Red شناخته می‌شود که در انواع ممتاز، سرقلم و سرریشه نیز دسته بندی می‌شود. قیمت زعفران سرگل بسته به کیفیت و ضخامت کلاله ها و میزان تکه های سفید ریشه که رنگ کلاله هارا به خود گرفته باشند، تعیین می‌شود.
زعفران سر گل در سه درجه دسته بندی شده و دارای قیمت مناسب تری نسبت به زعفران نگین است.
زعفران دسته یا دخترپیچ
زعفران دسته یا دختر پیچ هردو بخش کلاله و خامه زعفران را شامل می‌شود. 30 % از یک دسته زعفران دخترپیچ را بخش خامه و 70 % از آن را کلاله زعفران ، تشکیل داده است. در این مدل زعفران دست نخورده بسته بندی شده و بخش کلاله ها از بخش سفید رنگ جدا نشده است. قیمت زعفران دسته نسبت به زعفران نگین و پوشال کم تر بوده و مقرون به صرفه تر است.
زعفران سفید
پس از جدا کردن بخش سرگل یا کلاله زعفران، بخش ریشه یا سفیدی باقی مانده را زعفران کنح یا سفید می‌نامند. این نوع زعفران جز دسته بندی های زعفران بشمار نمی‌رود اما دارای خواص ارزشمند خود زعفران است. زعفران سفید به علت رطوبت زیاد بخش خامه ، بوی عطر بیشتری دارد و تنها خاصیت رنگ دهی کلاله های زعفران را ندارد. قیمت زعفران سفید بسیار ارزان است.
چه عواملی در تعیین قیمت زعفران تاثیرگزار است؟
بجز نوع زعفران عوامل دیگری نیر در تعیین قیمت زعفران تاثیرگزار است که در ادامه به آنها میپردازیم:
• کیفیت زعفران
هرچه کیفیت زعفران بهتر باشد، قیمت زعفران نیز بیشتر است. برای مثال زعفران صادراتی چون از زعفران ممتاز استفاده شده دارای قیمت بیشتری نسبت به زعفران معمولی است.
• زمان خرید زعفران
بسته به زمانی که قصد خرید زعفران را دارید، قیمت زعفران متفاوت است. برای مثال خرید زعفران تازه تولید شده دارای قیمت بیشتری است. از طرفی هرچه از زمان تولید زعفران گذشته باشد، قیمت آن ارزان تر است. البته میتوان در فصل برداشت زعفران، گل زعفران را با قیمت مناسب خریداری کرد و قسمت کلاله هارا از آن جدا کرد تا قیمت آن مقرون به صرفه باشد.
• نوع زعفران
همانطور که گفتیم نوع زعفران در تعیین قیمت آن بسیار موثر است.
• حجم خرید زعفران
زعفران به صورت مثقالی یا گرمی و حتی کیلویی به فروش می‌رسد. هر مثقال زعفران معادل 4.608 گرم است. بسته به برند شرکت تولید کننده ممکن است یک اختلاف قیمت ناچیز برای هر مثقال داشته باشند. شما با دانستن قیمت یک مثقال زعفران میتوانید بسته به میزان که قصد خرید دارید، قیمت آن را محاسبه کنید.
• وضعیت صادرات زعفران
ایران از بزرگترین صادرکننده های زعفران است که حدود 80 درصد از بازار زعفران را به خود اختصاص داده است. از این رو هررگونه تغییر در روند صادرات ، در قیمت زعفران تاثیر گزار است.
• بسته بندی زعفران
از دیگر عوامل تاثیر گزار در قیمت زعفران نوع بسته بندی آن است. با توجه به هزینه ای که شرکت برای بسته بندی زعفران انجام داده، قیمت آن نیز متفاوت است. زعفران را بایستی در شیشه نگه داری کرد اما مقادیر زیاد آن را در جعبه های فلزی نیز بسته بندی می‌کنند.
در بازار زعفران در دسته بندی های شیشه ای، فلزی و پلاستیکی موجود است که قیمت هر یک با دیگری متفاوت است.
همانطور که گفته شد قیمت زعفران به عوامل مختلفی وابسته است که آشنایی و شناخت آنها در تصمیم گیری ما برای خرید مهم است.